اطلاعات عمومی

تهران - رییس دانشكده حدیث گفت: خداوند در قرآن وعده داده است كه صالحان را وارثان زمین قرار می دهد و اگر قرار باشد این وعده الهی واقع شود، بایستی آنان به دنیا برگردند و حكومت كنند تا دنیا به صالحان زمین برسد.

حجت الاسلام 'هادی صادقی' روز چهارشنبه درباره فلسفه رجعت در زمان ظهور امام زمان (عج) به خبرنگار معارف ایرنا گفت: یكی از سنت های الهی این است كه وعده های خود به صالحین را در دنیا محقق كند و خداوند در قرآن خطاب به افراد صالح فرموده است كه آنان را مالك زمین می كند.

وی افزود: خدا به پیامبرانش وعده داد كه آنان را وارث زمین می كند اما چنین اتفاقی برای آنان نیافتاد و اكثر پیامبران چنین امكانی را پیدا نكردند و به همین دلیل اگر قرار باشد این وعده خدا واقع شود، بایستی آنان به دنیا برگردند و حكومت كنند تا دنیا به صالحان زمین برسد.

این استاد حوزه و دانشگاه یكی دیگر از حكمت های رجعت را تحقق جزای ستمكاران در دنیا دانست و گفت: یكی دیگر از سنت های الهی این است كه در همین دنیا جزای ظالمان داده شود و بعضی از ستمگران بدون این كه مجازات شوند از دنیا رفتند. بنابر این آنان باید به دنیا برگردند و مجازات دنیوی شوند.

وی افزود: یكی از حقوق مومن این است كه بتواند 'تشفی خاطر' پیدا كند. یعنی زمانی كه مومن محاكمه رییس ستمگران را در دنیا مشاهده می كند كه چگونه به سزای اعمال خود می رسد، باعث شادمانی و خشنودی او می شود و خداوند اراده كرده است كه این مساله را محقق كند.

صادقی در ادامه گفت: هر چند كه چنین مجازاتی برای ستمگران به عنوان قسمتی از مجازات آنان است و كیفر اصلی ظالمان در روز قیامت خواهد بود ولی خداوند می خواهد در دنیا نیز طعم عدالت را به ما بچشاند و به همین دلیل در دوره ظهور حضرت مهدی (عج) كه دوران استقرار عدالت است، بخشی از ظلم هایی كه در تاریخ واقع شده، به دست مبارك ایشان و كسانی كه رجعت می كنند، جبران خواهد شد و عدالت كیفری به منصه ظهور خواهد رسید.

وی در بیان معنای رجعت گفت: رجعت در لغت به معنای بازگشت و در اصطلاح به معنای بازگشت پس از مرگ به زندگی دنیاست. یعنی كسی كه می میرد، دوباره به زندگی دنیا برگردد و رجعت مورد نظر ما بازگشتی است كه مقارن با ظهور امام زمان (ع) اتفاق می افتد.

صادقی افزود: رجعت برای بهترین مردم و همچنین بدترین مردم مانند بزرگان كفر و نفاق اتفاق می افتد و مردم متوسط پس از مرگ به دنیا بازنمی گردند.

رییس دانشكده حدیث شهرری با بیان این كه مساله رجعت جزو اعتقادات و ضروریات شیعه است، گفت: 'ضروری' به دو معنی است. اول این كه هر كسی باید به آن حتما اعتقاد داشته باشد مانند امامت در شیعه كه اگر كسی به امامت اعتقاد نداشته باشد، شیعه نیست و اگر كسی به خدا و پیامبر اعتقاد نداشته باشد اصلا مسلمان نیست و این موارد برای شیعه بودن و مسلمان بودن ما ضروری هستند و رجعت به این معنا ضروری نیست.

وی افزود: معنای دوم ضروری این است كه اگر یك پژوهشگر و محقق در منابع دینی مانند قرآن و روایات مطالعه كند به این نتیجه خواهد رسید كه رجعت جزو باورهای شیعه است اما اگر یك شیعه از این موضوع بی اطلاع باشد، به شیعه بودن او خللی وارد نمی شود.

صادقی افزود: در موضوع رجعت، ضروری دین به این معناست و برخی مسائل مانند معراج رسول خدا(ص)، بعضی اعتقادات درباره رجعت ائمه اطهار (ع) در زمان ظهور و همچنین برخی مسائل كه در فروع دین مطرح می شود، از این باب است.

وی ضمن بیان تاریخچه رجعت در میان اهل سنت و شیعه گفت: مساله رجعت در بسیاری از زیارت نامه ها مطرح شده است، به ویژه در زیارت امیرالمومنین و امام حسین (ع) و همچنین در دعای عهد و برخی زیارت نامه های های امام زمان(عج) این موضوع تصریح شده است.

صادقی با بیان این كه در روایات سه نوع رجعت وجود دارد به خبرنگار ایرنا گفت: بعضی از بهترین انسان ها قبل از ظهور حضرت ولی عصر (عج) و در زمانی كه به ظهور ایشان نزدیك است به دنیا برمی گردند و جزو زمینه سازان ظهور ایشان می شوند.

وی اضافه كرد: در برخی روایات رجعت را مقارن ظهور امام زمان (ع) معرفی كرده اند كه همزمان با ظهور آن حضرت گروهی از بهترین افراد به فرمان خداوند از قبر برمی خیزند و جزو یاوران ایشان می شوند.

این پژوهشگر دینی رجعت پس از ظهور و استقرار حكومت مهدویت را سومین نوع رجعت دانست و گفت: این افراد برای ادامه دادن مسیر حكومت امام زمان (ع) به دنیا بازمی گردند و در روایات تصریح شده است كه ائمه معصومین (ع) مانند امیرالمومنین (ع) و امام حسین (ع) پس از حكومت امام زمان (ع) به جهان بازخواهند گشت و حكومت خواهند كرد.

وی افزود: در بعضی روایات گفته شده كه پس از حكومت امام عصر (عج) ائمه معصومین (ع) یكی پس از دیگری حكومت می كنند و در برخی دیگر از روایات آمده است كه امام حسین (ع) اولین امامی است كه پس از امام زمان (عج) به دنیا بازمی گردند و قاتلین آن حضرت نیز به دنیا بازمی گردند و جنگی دیگر میان آنان اتفاق می افتد و امام حسین (ع) از قاتلین عاشورا انتقام می گیرد.

رییس دانشكده حدیث در ادامه مساله رجعت را از نظر عقلی مورد بررسی قرار داد و گفت: ممكن است برخی افراد در اثبات این مساله از نظر عقلی دچار شك باشند و اینگونه بپرسند كه آیا كسی كه از دنیا می رود و بدنش تبدیل به خاك می شود، ممكن است دوباره زنده شود.

وی افزود: این مساله همانند ناممكن دانستن معاد است كه كافران به پیامبر می گفتند و قرآن در سوره قیامت در پاسخ به این افراد می فرماید كه بازگشت مردگان برای خدا امكان پذیر است و حتی خداوند قادر است كه شیارهای انگشتان انسان را همانند روز اول بازگرداند.

صادقی با بیان این كه رجعت در گذشته بارها اتفاق افتاده به داستان یكی از پیامبران خدا به نام 'عزیر' (بر وزن كمیل) اشاره كرد و گفت: حضرت عزیر از قبرستانی عبور می كرد و استخوان هایی پوسیده در آنجا دید و در دل خود گفت خدا چگونه این مردگان را زنده می كند و آرزو كرد كه می توانست نحوه زنده كردن آنان را ببیند.

این استاد حوزه افزود: خداوند او را میراند و بعد از صد سال دوباره او را زنده كرد. عزیر با الاغ و غذای خود بود و هنگامی كه زنده شد، الاغ خود را دید كه پوسیده و خاك شده ولی غذای او سالم بود. آنگاه خداوند به او فرمود كه به غذای خود نگاه كند كه هیچ تغییری نكرده و آنگاه فرمان داد تا الاغی كه استخوان های آن خاك شده، دوباره به حالت اولیه برگردد.

داستان این پیامبر خدا در آیه 259سوره بقره آمده و به گفته صادقی خداوند عزیر را دوباره به دنیا برگرداند و رجعت اتفاق افتاد و بر این اساس از نظر عقلی چنین چیزی ممكن است و محال عقلی نیست و هیچ محدودیتی نیز در قدرت خدا وجود ندارد.

وی افزود: البته از لحاظ جریان عادی طبیعت چنین مساله ای زیاد اتفاق نمی افتد و به طور استثنایی واقع می شود ولی نمونه هایی اتفاق افتاده و خداوند در قرآن از این مساله خبر داده تا بعدا كسی منكر آن شود.

بهترین تعقیبات نماز،‌ تسبیحات حضرت زهرا(س) است و شایسته است که بعد از نمازهای واجب و زمان‌های دیگری چون وقت خواب و ابتدای زیارت بزرگان و پیشوایان دین بر آن مداومت شود.

هدیه‌ای آسمانی از جانب پدر

هنگامی که فاطمه(س) از سختی کارهای خانه در زحمت بود،‌امیر‌مؤمنان به ایشان فرمود: نزد پدر برود و خدمتکاری درخواست کند تا در امور منزل یار و همکارش باشد.

وقتی پیامبر(ص) از خواسته‌آنان آگاهی یافت، فرمود: «ای فاطمه، می‌خواهی چیزی به تو عطا کنم که از خدمتکاری و همه دنیا با آنچه در آن است، ارزش‌مند تر است؟ حضرت فاطمه(س) فرمود: مشتاقم بدانم چیست؟ پیامبر(ص) فرمود: بعداز نماز سی و چهار مرتبه «الله اکبر» و سی و سه مرتبه «الحمد لله» و سی و سه مرتبه «سبحان الله» بگو و آن را با «لا اله الا الله» ختم کن. این کار برایت از چیزی که می‌خواهی و از دنیا و هرچه در آن است،‌بهتر است.»

در آن لحظه که این هدیه آسمانی به فاطمه(س) عطا شد، فرمود:‌« از خدا و رسول راضی شدم.»

امام باقر(ع) درباره تسبیح حضرت زهرا می‌فرماید: «خداوند متعال با هیچ ستایشی بالاتر از تسبیحات فاطمه زهرا(س) عبادت نشده است و اگر چیزی افضل از آن وجود داشت، رسول خدا(ص) آن را به فاطمه(س) اعطاء می‌کرد».

تسبیح حضرت زهرا که به مناسبت مداومت آن حضرت در انجام آن، به ایشان منسوب گردیده است، درواقع تسبیح حضرت حق‌تعالی است!!

معنای تسبیح حضرت زهرا(س)

الله اکبر

انسان با گفتن «الله اکبر» به نهایت عجز خود اعتراف می‌کند و به ناتوانی‌اش به درگاه الهی بارها اقرار می‌کند.

جمیع بن عمیر می‌گوید: در محضر امام‌صادق(ع) بودم. حضرت از من پرسید: «جمله «الله اکبر» یعنی چه؟‌گفتم:‌یعنی خدا از همه چیز بزرگ‌تر است. حضرت فرمود:‌ مطابق این معنا خدا را چیزی تصور کرده ای و او را بزرگ تر از آن چیزها تصور نموده‌ای. عرض کردم: پس معنی «الله اکبر» چیست؟‌حضرت پاسخ داد:‌معنایش این است؛ «الله اکبر من ان یوصف؛ خداوند بزرگ‌تر از آن است که توصیف گردد.»

الحمدلله

پس از آن‌که انسان به عجز و ناتوانی خویش در شناخت خالق اعتراف کرد، با گفتن «الحمد لله» که از افضل اذکار تسبیح است،‌وارد مرحله بعدی می‌شود.

حضرت امام‌خمینی در باب حمد می‌فرماید: «حمد خدا مساوی شکر است؛ چنانچه در روایات کثیره وارد است، کسی که «الحمد لله» بگوید شکر خدا را ادا کرده است، چنانچه امام‌صادق(ع) فرمود:‌شکر هر نعمتی اگرچه بزرگ باشد،‌این است که حمد خدای عزوجل کنی».

سبحان الله

شخصی از حضرت علی(ع) پرسید:‌ »معنی «سبحان الله» چیست؟ حضرت فرمود: «سبحان الله» تعظیم مقام بلند و با عظمت خدا و منزه دانستن او از آنچه مشرکان می‌پندارند، است و زمانی‌که بنده این کلمه را می‌گوید، همه فرشتگان بر او درود می‌فرستند».

ثواب تسبیح حضرت زهرا با تربت امام‌حسین(ع)

درباره ثواب تسبیح حضرت زهرا(س) با تربت امام‌حسین(ع) از حضرت صاحب الامر (عج) روایت شده است: «هرکه تسبیح تربت امام‌حسین(ع) را در دست داشته باشد و ذکر را فراموش کند، ثواب ذکر برای او نوشته می‌شود».

بعداز آن‌که رسول اکرم(ص) تسبیحات را به کوثرش عطا کرد، حضرت فاطمه ابتدا رشته‌ای از پشم تابیده و با آن به تسبیح پرداخت، تا این که حضرت حمزة بن عبدالمطلب شهید شد. پس حضرت فاطمه(س) از تربت قبر آن بزرگوار خاک برداشت و تسبیح ساخت و با آن تسبیح می‌کرد و مردم نیز چنان کردند و چون سید‌الشهدا شهید شد، سنت شد که از تربت آن امام‌مظلوم،‌تسبیح سازند و با آن ذکر گویند.

فضیلت و آداب تسبیح حضرت زهرا(س)

درباره فضیلت و آداب گفتن تسبیح حضرت زهرا(س) روایات زیادی از ائمه معصومین(ع) وارد شده است که به برخی اشاره می‌شود:

*جلوگیری از تیره بختی

ابو‌هارون مکفوف می‌گوید: «امام‌صادق به من فرمود: ای ابو‌هارون،‌ ما کودکان خود را همان‌گونه که به نماز فرمان می‌دهیم،‌به تسبیح حضرت زهرا(س) نیز امر می‌کنیم. پس بر این ذکر مداومت کن؛ زیرا هر بنده‌ای بر آن مداومت کند، تیره بخت نمی‌شود.

*خوشنودی خداوند، دوری کردن شیطان

امام باقر(ع) فرمود:‌هرکس تسبیح حضرت زهرا را بگوید،‌سپس طلب آمرزش کند، آمرزیده خواهد شد. این تسبیح به زبان یک‌صد مرتبه است، ولی در میزان عمل یک هزار تسبیح به حساب می‌آید و شیطان را دور و خداوند رحمان را خوشنود می‌سازد.»

*آمرزش گناهان

امام صادق(ع) نیز به فضیلت تسبیح بعداز نمازهای واجب چنین اشاره کرد:‌ « مَنْ سَبَّحَ تَسْبِیحَ فَاطِمَةَ ع قَبْلَ أَنْ یَثْنِیَ رِجْلَیْهِ مِنْ صَلَاتِهِ الْفَرِیضَةِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ، هرکس بعداز نماز واجب تسبیحات حضرت زهرا(س) را بجا آورد قبل از اینکه پای راست را از بالای پای چپ بردارد، جمیع گناهانش آمرزیده می‌شود»(کافی ج ۳ ص ۳۴۳)

و در حدیثی دیگر فرمود: « مَنْ سَبَّحَ تَسْبِیحَ فَاطِمَةَ ع فَقَدْ ذَکَرَ اللَّهَ الذِّکْرَ الْکَثِیر ، کسی که تسبیح فاطمه زهرا(س) را بگوید خدا را به ذکر کثیر یاد کرده است.»)معانی الاخبار ص ۱۹۳)

شرایط تسبیح حضرت زهرا (س)

یکی از شرایطی که در این تسبیح باید رعایت شود، این است که بعداز نماز بلافاصله خوانده شود؛‌یعنی وقتی نماز به پایان رسید، نمازگزار قبل از این‌که تغییر وضع دهد و به عبارتی از حالت تشهد و سلام در نماز خارج شود، تسبیح را شروع کند و از آنچه در سرّ عدد مستور است می‌توان فهمید که بلافاصله بودن تسبیح بعداز نماز دارای حسابی است که در غیر این‌صورت نیست.

با فضایلی که برای حضرت زهرا (س) نقل شد، و نیز تاکیدات بسیاری که در مداومت بر آن از ناحیه ائمه معصومین(ع) آمده است، شایسته است که این عمل، عاشقانه و با نشاط به‌جا آورده شود.

اگرچه ممکن است نفس تسبیح بعداز نماز نشانه ای از نشاط در عبادت باشد،‌ اما متاسفانه بسیار دیده می‌شود که به هنگام تسبیح، اذکار را چنان سریع و بی‌توجه می‌گویند که شاید بیان‌گر این واقعیت باشد که تسبیح را بر اثر عادت یا تاثیر محیط می‌گویند، نه از روی نشاط.