چالش «نهنگ‌ آبی» نوجوانان روسیه را تشویق به خودکشی میکند

خودکشی هایی که در ایران اتفاق می افتد، تمام تحلیل و نظریه های کارشناسان و پژوهشگران را به هم زده است. مثلا مذهب یکی از مواردی است که باعث شده تا خودکشی در کشورهای مسلمان کمتر از سایر کشورها باشد یا تأهل از عواملی است که آمار خودکشی را در تمام کشورهای جهان پایین می آورد اما در ایران افراد متاهل بیشتر از افراد مجرد خودکشی می کنند. این عوامل باعث شده تا به گفته کارشناسان، به طور متوسط سالانه 4 هزار تا 4 هزار و 500 نفر در ایران خودکشی می کنند.

«جعفر بوالهری» رئیس انستیتوی روان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم می گوید: «آمار اقدام به خودکشی ها، 10 برابر بیش از خودکشی های منجر به فوت است.» همین مسئله او را به این نتیجه رسانده که پیشگیری از خودکشی باید جزو رسالت های برنامه «پزشک خانواده» قرار گیرد. بوالهری در حالی به دنبال راهی برای جلوگیری از خودکشی ایرانیان است که بسیاری به موفقیت برنامه پزشک خانواده به دلیل بی پولی به دیده تردید می نگرند.

مورد عجیب ایرانی ها!

«جعفر عطار» رئیس مرکز آموزشی، درمانی بیمارستان شهید بهشتی زنجان از اعتقادات مذهبی افراد به عنوان یکی از فاکتورهای بازدارنده و محافظت کننده فرد از خودکشی اشاره می کند و می گوید: «خودکشی یک عامل چند وجهی به شمار می رود که باید همه عوامل و فاکتورهای بازدارنده برای پیشگیری از این امر وجود داشته باشند.» البته به گفته «مجید ابهری» آسیب شناس، خودکشی در ایران کمتر از کشورهای اروپایی است اما در میان کشورهای اسلامی مقام سوم را دارد. اما کسب مقام سوم در میان کشورهای مسلمان تنها مورد عجیب جامعه ایرانی نیست. «احمدعلی نوربالا» روان پزشک و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران هم می گوید: «در حالی که در دنیا نرخ خودکشی افراد مجرد 2 برابر افراد متاهل است، در ایران اقدام به خودکشی در افراد متاهل بیشتر از مجردهاست.» این درحالی است که به گفته او و سایر آسیب شناسان و رفتارشناسان «تاهل از عوامل حفاظتی در برابر خودکشی به حساب می آید اما پژوهش هایی که در کشور ما انجام شده نشان می دهد اختلالات روانی در افراد متاهل بیش از افراد مجرد است و این در حالی است که نهاد خانواده، نهاد آرمانی ماست اما به نظر می رسد که این نهاد خود نهادی آسیب زا شده است.»

ازدواج های اجباری:

بر اساس آمارهای نوربالا نرخ خودکشی زنان متاهل در شهرهای مازندران و آذربایجان شرقی بیش از سایر نقاط کشور بوده است. او می گوید: «این همه تبلیغ برای ازدواج و تشکیل خانواده می شود غافل از اینکه نهاد خانواده معیوب شده و باید با پیدا کردن عیوب آن، این نهاد را تقویت کرد.» به گفته این استاد دانشگاه، ازدواج های تحمیلی و اجباری هم می توانند سبب بروز پدیده خودکشی شوند و ازدواج های شتابزده که این روزها بیشتر رواج یافته، در آینده می توانند مشکلات عدیده ای را با خود به همراه داشته باشند.

ابهری هم می گوید: «از نگاه رفتار شناسی و آسیب شناسی علل خودکشی به محورهایی از جمله مشکلات عاطفی، فشارهای مالی، شکست شغلی یا تحصیلی و افسردگی ناشی از ضربات عاطفی تقسیم می شود.» او علل دیگر بروز خودکشی در بین افراد را به طور کلی شامل ضربات ناشی از اعتیاد، مصرف مواد مخدر، مواد محرک و روان گردان و همچنین الکل می داند و کمبود اعتماد به نفس، ضعف احساسی و عاطفی، عدم خود باوری، فاصله گرفتن از ارزشهای مذهبی و اخلاقی از علل اصلی در خودکشی برمی شمرد.

نقش 75 درصدی خانواده ها در خودکشی:

ابهری می گوید: « 75 درصد از کسانی که خودکشی می کنند در دوران کودکی و نوجوانی در خانواده های متلاشی و متشنج بوده اند یا پدر و مادر این افراد زندانی یا سابقه اعتیاد داشته اند.» البته هیچ کس آمار واقعی خودکشی را در کشور ندارد. این مسئله را هم نوربالا و هم ابهری تایید می کنند: «به دلیل نبود اطلاعات دقیق از آسیب های اجتماعی و اطلاع رسانی نکردن خانواده ها از خودکشی بستگانشان در این زمینه آمار دقیقی در اختیار نداریم ولی با توجه به آمارهایی که وجود دارد، خودکشی در تهران افزایش پیدا کرده است.»

هرچند این روزها خودکشی ها در تهران در صدر اخبار رسانه ها قرار گرفته است اما خودکشی در بخشی از استان های کشور به ویژه استانهای شمالی پیشینه تلخ و طولانی دارند. «خودسوزی بلوط ها» استعاره ای از خودکشی زنان استانهای غربی، به ویژه ایلام و کرمانشاه است که تا کنون هیچ راه حلی برای جلوگیری از آن پیش بینی نشده است.

ابهری درباره اهمیت چگونگی خودکشی می گوید:

« انتخاب وسیله یا روش خودکشی نشان دهنده وضع روحی و روانی فرد است، به طوری که هرچه ابزار و روش خودکشی فجیع تر باشد، فرد در شرایط روحی و روانی نامناسب تری قرار دارد که می توان به روشهایی همچون رگ زنی، سقوط از بلندی و… اشاره کرد.» بوالهری می گوید: «هر فردی که اقدام به خودکشی می کند، یک خانواده را متزلزل و هزینه های سرسام آوری را به آنان و همچنین به بیمارستان ها تحمیل می کند.»

ابهری هم با یادآوری تزلزل اراده افراد در هنگام خودکشی می گوید: «در یک گزارش میدانی از افراد نجات یافته به این نتیجه رسیده ایم که 97 درصد این افراد به محض خودکشی پشیمان شده اند که همین امر باعث شده است که خودکشی ناموفق باشد.» ابهری انگیزه زنان و دختران از خودکشی را ترساندن و انتقام ناشی از شکست در مسائل عاطفی می داند که در بسیاری از موارد با رفتارهای خود همچون خداحافظی کردن از اطرافیان یا بخشیدن وسایل شخصی به دیگران سعی می کنند که دیگران را از تصمیم خود آگاه کنند.

همچنین به گفته او شکست مالی، خیانت و اعتیاد از علل اصلی خودکشی در بین مردان است که در بسیاری از موارد این اقدام را بدون سر و صدا و جلب توجه اطرافیان انجام می دهند که باعث می شود خودکشی موفق در بین مردان سه برابر زنان باشد. ابهری اعتقاد دارد تجمل گرایی، زندگی ماشینی، رقابت های ناسالم مالی، دوری از ارزش های اخلاقی و باورهای دینی از علل اصلی افزایش آمار خودکشی در کشور شده است.

به گفته او تهران، استان های غربی کشور همچون ایلام، خوزستان و گیلان بیشترین آمار خودکشی در کشور را به خود اختصاص داده است. او می گوید: «البته علاوه بر علل رفتاری در خودکشی، وضعیت شهری، کمبود امکانات تفریحی و رفاهی صنعت و روابط اجتماعی و عاطفی و به ویژه سنت های غلط عشیره ای باعث افزایش خودکشی در بین زنان استانهای غربی در قالب خودسوزی شده است.» این روان شناس درباره آمار خودکشی در سایر شهرستان ها هم می گوید: «خراسان رضوی و زنجان کمترین آمار خودکشی را به خود اختصاص داده اند که دلیل این امر، بافت های مذهبی و فرهنگی حاکم در این شهرهاست.» ابهری می گوید: «خوشبختانه در مقایسه با کشورهای پیشرفته میزان خودکشی در کشور پایین است ولی متاسفانه در بین کشورهای اسلامی، ایران سومین کشور پس از سودان و تونس در خودکشی است».

جامعه افسرده:

کارشناسان زنگ خطر افسردگی در ایران را به صدا درآورده اند. بوالهری به شیوع بالای افسردگی در کشور اشاره می کند و می گوید: «افسردگی، تجربه همه انسان ها به شمار می رود؛ شخص با هر نوع درگیری مثلا با کارفرما، همسر و فرزندان، مبتلا به افسردگی می شود که باید به همین دلیل و به عنوان عامل مهم در اقدام به خودکشی به آن توجه داشت. » او اعتقاد دارد که از بحث بهداشت روان جامعه به طور عجیبی غفلت شده است اما باید به این مبحث به ویژه در برنامه پزشک خانواده پرداخت. او می گوید: «بیمه ها، ثروتمندترین و قدرتمندترین عامل محافظ و تامین منابع سلامت جامعه به شمار می روند؛ هیچ گاه بیمه ها، بی پول نبوده اند مگر آنکه مدیریت ضعیفی داشته اند اما متاسفانه هنوز حاضر نیستند برای مشاوره و پیشگیری از خودکشی، پولی بپردازند.»

رابطه بیمه ها و نظام پزشکی کشور هم یکی از موردهای عجیب جامعه ایرانی است. بیمه ها نه تنها بدهیهای بیمارستانها و دانشگاهها را نمی دهند، بلکه ظاهرا پولی برای پرداخت به داروخانه ها هم ندارند!

به گزارش البرز به نقل از بی.بی.سی دانشمندان در این تحقیق سلولهای مغزی ۲۰ فرد درگذشته را تجزیه کردند.

پژوهشگران بافتهای مغز ۲۰ جسد را تجزیه کردند و دریافتند در مغز افرادی که خودکشی کرده بودند، درصد بالاتری از یک فرایند شیمیایی که باعث تغییر رفتار می شود، یافت می شود.

این پژوهشگران در مقاله ای در نشریه “بایالاجیکال سایکالاجی”، نشریه تخصصی روانشناسی زیستی نوشته اند که اتفاقا عوامل محیطی در این تغییرات نقش دارند.
این پژوهشگران که از دانشگاههای وسترن اونتاریو و اوتاوا مشغول تحقیق دراین باره بودند، بافتهای مغز ۱۰ نفر را که خود کشی کرده بودند و ۱۰ نفر دیگر را که به طور ناگهانی به دلایل دیگر مرده بودند، تجزیه کردند.

آنها دریافتند که DNA افرادی که در گروه خودکشی قرار داشتند، تحت تاثیر فرایندی به نام متیلاسیون است که در تنظیم رشد سلولی دخیل است.

متیلاسیون همان جریانی است که جلوی فعالیت ژنهای ناخواسته را در سلولها می گیرد تا مثلا ژنی که برای ساخت پوست ضروری است، برای این کار فعال شود، نه برای ساختن بافت قلب.

میزان متیلاسیون در مغزهای گروه خودکشی تقریبا ۱۰ برابر گروه دیگر بود و ژنی که غیر فعال شده بود، نوعی گیرنده پیامهای شیمیایی بود که در تنظیم رفتار نقشی اساسی دارد.

پژوهشگران در این مقاله احتمال می دهند که این روند در “طولانی شدن و یا بازگشت اختلالات افسردگی” دخیل باشد. در پژوهش هایی که پیش از این انجام شد، مشخص شد که تغییر در فرایند متیلاسیون می تواند حاصل ترکیبی از عوامل ژنتیک و محیطی به نام “اپیژنتیک” باشد.

دکتر مایکل پولتر، سرپرست این تحقیقات می گوید: “این مسئله که ژنوم تا این حد در مغز منعطف عمل می کند، بسیار تعجب آور است چون سلولهای مغزی تقسیم نمی شوند. نورونها در آغاز زندگی به وجود می آیند بنا بر این دانستن این که مکانیزم های اپیژنتیک همچنان اتفاق می افتند، جالب است. ”

یافته های این تحقیق راه را برای پژوهش در این باره و یافتن روش های درمانی تازه باز می کند.

جان کریستال، سردبیر نشریه بایالاجیکال سایکالاجی می گوید: “شواهد تازه به دست آمده نشان می دهد که عوامل ژنتیک و محیطی می توانند تغییرات طولانی مدت در مغز ایجاد کنند. به علاوه این تغییرات می توانند در روند زندگی فرد تغییرات اساسی ایجاد کنند. این تغییرات شامل افزایش اختلالات مربوط به افسردگی و احتمالا خودکشی هستند.