اطلاعات عمومی

مجید وفادار در گفت وگو با خبرنگار محیط زیست خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تصریح کرد: عصر روز دوشنبه مأموران محیط زیست طی گشت زنی در خور نوک تراش که در شرق جاسک و حوالی روستای گابریک در بخش مرکزی این شهرستان قرار دارد، جسد یک پستاندار عظیم الجثه 20 تنی را مشاهده کردند.

وی افزود: این پستاندار از گونه اسپرم وال ها بوده که 860 سانتیمتر طول داشته و طول باله سینه ای آن 80 سانتیمتر، طول سر آن 200 سانتیمتر و فک و دندان پایینی 24 سانتیمتری بوده است.

وفادار تصریح کرد: طبق مشاهدات اولیه و انجام بیومتری این لاشه، پاره شدگی در قسمت باله پشتی لاشه دیده شده به طوری که پوست و گوشت این بخش از بدن نهنگ آسیب جدی دیده و بخش های بالایی ستون فقرات از بدن این پستاندار بیرون زده است. همچنین در قسمت مخرج نیز پارگی و فساد پوست دیده می شود.

مدیرکل محیط زیست هرمزگان اضافه کرد: از طرف دیگر به علت ماسه ای بودن ساحل در این منطقه و حرکت امواج دریا، یک سوم لاشه نهنگ در خاک فرو رفته است که لازم است از طریق یک دستگاه لودر لاشه جابجا شده و به طور کامل دفن شود تا پس از فاسد شدن کامل گوشت، اسکلت آن جهت استفاده در موزه از زیر خاک بیرون آورده شود.

به گفته وی آنچه در بررسی های اولیه مشخص شده این موضوع است که یک هفته از مرگ نهنگ گذشته و علت مرگ نیز به احتمال زیاد برخورد با پره موتور کشتی های تجاری یا باری و یا نفتکش ها بوده است.

وفادار خاطرنشان کرد: دریای عمان منطقه دریایی دارای اکولوژی پیچیده ای است که از یک سو رفت و آمد زیاد شناورها تهدید جدی برای حیات پستانداران دریایی این منطقه از جمله نهنگ ها و دلفین ها محسوب می شود و از سوی دیگر به دلیل اینکه مسیر حرکت امواج در این منطقه از شرق به غرب (از اقیانوس هند به سمت تنگه هرمز) می باشد، اگر پستانداری در میانه آب های دریای عمان دچار آسیب دیدگی شود، چهار تا پنج روز طول می کشد تا به سواحل شهرستان جاسک برسد که طی این مدت امکان زنده ماندن پستاندار کم است.

وی در پایان با بیان اینکه از سال گذشته تاکنون این سومین مورد کشف لاشه نهنگ درسواحل جاسک است، یادآور شد: وال اسپرم از گونه حفاظت شده پستانداران دریایی می باشد که هر ساله به دلیل عبور و مرور زیاد شناورها و کشتی ها در آبراهه بین المللی دریایی عمان دچار مرگ و میر می شوند.

نهنگ اسپرم

به گزارش ایسنا، نهنگ اسپرم بزرگ ترین پستاندار دندان دار دریایی است که از نظر وضعیت IUCN در لیست آسیب پذیرها (VU) قرار داشته و دارای رنگ های سیاه، خاکستری و قهوه ای است. در اطراف دهان و اغلب سطح شکمی آن نواحی سفید رنگ وجود دارد و 18 تا 26 جفت دندان در آرواره بالایی دارند.

طول نوزاد نهنگ اسپرم بین 5/3 و 5/4 متر و وزن آن حدود یک تن است. ماده های بالغ حداکثر تا 12 متر و نرهای بالغ حداکثر تا 18 متر طول دارند. حداکثر وزن این گونه نهنگ ها تاکنون 57 تن ثبت شده است.

نهنگ های اسپرم از آب های مناطق گرمسیر تا مناطق قطبی در هر دو نیمکره پراکنده هستند. این پستانداران در گله های متوسط تا بزرگ 50 تایی دیده می شوند و تا عمق 3200 متری پایین می روند که حتی ممکن است تا بیش از یک ساعت زیر آب باقی بمانند. سرپایان شامل اسکویید و هشت پا اصلی ترین غذای این گونه نهنگ هاست.

به دلیل صید این نهنگ ها برای استحصال روغن متأسفانه صید بی رویه اسپرم وال ها همچنان ادامه دارد و بسیاری جمعیت ها به ویژه در منطقه جنوب شرقی اقیانوس آرام نتوانسته اند خود را بازسازی کنند. اطلاعات دقیقی از تعداد نهنگ های اسپرم در جهان وجود ندارد اما حدس زده می شود حدود 360 هزار عدد از این گونه در مناطق مختلف دنیا وجود داشته باشند.

امروزه نگرانی از صید تجاری این گونه کم شده است اما اثرات ناشی از برخورد با کشتی ها، صید ضمنی، صداهای ناشی از فعالیت های نظامی، آلودگی های شیمیایی و تغییرات آب و هوایی همچنان موجب مرگ و میر این نهنگ ها شود.

بنابر اعلام سازمان حفاظت محیط زیست کشور، تاکنون این گونه از نهنگ ها در آب های خلیج فارس مشاهده نشده اند و انتظار نمی رود که در این منطقه مشاهده شوند؛ اما مشاهدات بسیاری از آنها در اعماق آب های دریای عمان وجود دارد که این منطقه دریایی یکی از زیستگاه های نهنگ های اسپرم محسوب می شود.

یادآور می شود، اولین ثبت مشاهده نهنگ اسپرم در ایران موردی بود که خردادماه 1386 در نزدیک جاسک به گل نشست.

لازم به ذکر است شهرستان جاسک در 320 کیلومتری شرق بندرعباس مرکز استان هرمزگان واقع شده است.