اطلاعات عمومی

کالری و خواص آجیل ها برای سلامتی

آجیل ها با وجودی که مواد خوراکی سالمی هستند ولی چربی بالایی دارند. ارزش غذایی آن ها برای سلامتی بسته به نوع و خام یا برشته بودن یا شور و ساده بودنشان متفاوت است.

پس چطور باید تشخیص دهید که چه آجیلی را باید بخورید یا چه آجیلی برای کاهش وزن مناسب است یا سالم ترین آجیل برایتان کدام است؟

ما در این مقاله کالری آجیل ها را به صورت کامل در جدولی کنار هم قرار داده ایم، کافیست از آن کپی گرفته روی دیوارتان بچسبانید و متناسب با مقدار کالری مصرفیتان آجیل مناسب را انتخاب کنید. ما در این جا لیست آجیل ها از کمترین کالری تا بیشترین کالری را برایتان آماده کرده ایم. 

نکته مهم این است که تا حد امکان باید آجیل خام مصرف نمایید.

با توجه به گستره وسیع محتوای تغذیه ای آجیل ها دسته بندی آن ها در یک طبقه بندی اشتباه است.

به عنوان مثال برخی از آجیل ها دارای چربی کم ولی نشاسته زیاد هستند مثل شاه بلوط ولی آجیل دیگری چربی بالا و نشاسته کمی دارد مثل ماکادیما.

با این حال آجیل ها را می توان به راحتی در یک رژیم غذایی سالم قرار داد.

محتوای پروتئین و چربی آجیل ها به شما کمک می کند تا به رژیم غذایی خود پایبند بمانید. مقدار کالری موجود در 100 گرم آجیل از 213 در شاه بلوط تا 718 تا ماکادمیا متغیر است.

بادام بیشترین میزان فیبر و دانه کاج کمترین میزان فیبر را در بین آجیل ها دارا می باشند. 

مقدار پروتئین موجود در آجیل ها تفاوت زیادی ندارد ولی کیفیت چربی در اقسام مختلف آجیل متفاوت است. در بین آجیل ها، آجیل برزیلی و ماکادمیا حاوی بیشترین مقدار چربی اشباع هستند. البته شاید این نکته در واقع به نفع شما باشد چون چربی های چند غیراشباع polyunsaturated  بسیار حساس هستند و در حین فرایند پاستوریزه شدن و تفت دادن از بین می روند.

نکته اساسی برای مصرف آجیل ها 

یک مطالعه نشان داد که روش های استاندارد برشته کردن آجیل ها به طور قابل توجهی محتوای چربی ترانس، مقدار چربی های پراکسیدشده peroxidized و محصولات پیشرفته گلیکاسیون glycation را در انواع مختلف آجیل افزایش می دهد. محصولات پیشرفته گلیکاسیون که با نام اختصاری AGEs شناخته می شوند، در سطوح بالا در بیماران دیابتی یافت می شوند و با بیماری های مرتبط با سن، آلزایمر، بیماری های قلبی عروقی و سکته مغزی ارتباط دارند. علاوه بر این چربی های چند غیراشباع بیش از حد باعث افزایش حساسیت کبد می شوند.

اگر نمی توانید آجیل خام پیدا کنید بهتر است از آجیل هایی استفاده نمایید که چربی غیراشباع کمی دارند مثل فندق و ماکادمیا و از مصرف آجیل هایی که چربی غیراشباع بالایی دارند مثل آجیل برزیلی و گردو اجتناب کنید. از نظر محتوای چربی ماکادمیا سالم ترین آجیل موجود است. 

همچنین از مصرف آجیل های تفت داده شده که محتوای قند و نشاسته بالایی دارند مثل شاه بلوط و بادام هندی اجتناب کنید چون در حین تفت دادن این آجیل ها محصولات AGE در آن ها افزایش پیدا می کند.

محتوای روغن های ضروری موجود در آجیل ها (  اسیدهای چرب امگا3 و امگا6 ) نباید در انتخاب آن ها اولویت اول را داشته باشد. اگر بخواهیم تناسب تئوریک مصرف امگا6 و امگا3 را در نظر بگیریم باید از مصرف هر گونه آجیلی صرف نظر کنیم زیرا محتوای امگا6 آجیل ها بسیار بالاست.

به علاوه مقدار بالای چربی های چند غیر اشباع polyunsaturated حساس به حرارت در آجیل ها باعث ناسالم شدن انواع تفت داده آن ها می شود. به طور کلی وجود چربی غیر اشباع بیش از حد در بدن باعث افزایش حساسیت کبد برای آسیب می شود. به عبارت دیگر اگر یک لیوان شراب یا آبجو نوشیده باشید مصرف یک پیاله بادام زمینی گزینه ای مناسب برایتان نیست چون احتمال آسیب دیدن کبد را بیشتر می کند.

آجیل یکی از خوراکی هایی است که در ایام عید نوروز در اکثر خانه های ایرانی مصرف می شود. این ترکیب خوراکی از چندین ماده متفاوت تشکیل شده است که از این میان می توان به پسته، بادام، کشمش و.... اشاره کرد.

در این مطلب قصد داریم تا شما را با بایدها و نبایدها و همچنین خواص و در عین حال مظرات آجیل آشنا کنیم.

چه چیز آجیل است و چه چیز نیست؟

آجیل معمولا به میوه های دانه ای شکلی گفته می شود که بر روی درخت های شکوفه ای و یا بوته های مستقیم رشد می کنند. یکی از اشتباهات در مورد آجیل این است که مردم اغلب تصور می کنند بادام زمینی نیز جزء این گروه می باشد. بادام زمینی شاید خوشمزه باشد، اما از انواع آجیل نیست و مانند نخود و لوبیا نوعی بنشن (حبوبات) است. (دانه ای خوردنی که درون یک پوسته می روید) و اغلب در زیر زمین رشد می کند.

هر چند آجیل سویا نیز دارای خواص بسیار زیادی است اما عموما نمی توان آنها را در زیر گروه آجیل قرار داد. آجیل سویا معمولا از خشک کردن و یا حرارت دادن دانه های سویا بدست می آید به همین دلیل به زیر گروه حبوبات تعلق دارد.

وقتی برای خرید آجیل عید به خشکبارفروشی می روید، معمولا چند گزینه عمده پیش رو دارید. به عبارت دیگر، خیلی از فروشنده ها، از قبل چند نوع ترکیب مختلف برای آجیل نوروزی شما آماده کرده اند، این جند دسته عبارت اند از:

1) آجیل شور: این نوع آجیل تشکیل شده از پسته، تخمه کدو، تخمه ژاپنی، مغز بادام، مغز فندق و بادام هندی. بعضی ها بادام منقا را هم به این جمع اضافه می کنند. متاسفانه این نوع آجیل، رایج ترین و پرطرفدارترین نوع آجیل در ایام نوروز است. این که چرا می گوییم متاسفانه، پاسخ ساده و روشنی دارد. کافی است به صفتی که کلمه آجیل را همراهی می کند، دقت کنید: «شور!» چه کسی است که این روزها در باره عوارض ناشی از افزایش مصرف نمک و خطرات زیان بار آن چیزی نشنیده باشد یا مطلبی نخوانده باشد؟

2) آجیل شیرین: شامل مغز گردو، کشمش، توت خشک، مغز فندق، مغز پسته، مغز بادام و بادام هندی. اگرچه از این نوع آجیل کمتر از بقیه آجیل ها در ایام نوروز استقبال می شود اما حضور مغز گردو در این ترکیب یک مزیت بسیار بزرگ به حساب می آید.

3) آجیل چهار مغز: این آجیل تشکیل شده از مغز بادام، مغز پسته، مغز فندق و بادام هندی.

4) آجیل مشکل گشا: بعضی ها معتقدند که حضور آجیل مشکل گشا، حتی در حجم کم، در کنار ظرف اصلی آجیل یا روی سفره هفت سین، برای صاحبخانه خوش یمن خواهد بود و به همین خاطر، کمی هم از این نوع آجیل تهیه می کنند. آجیل مشکل گشا عبارت است از ترکیب مغز فندق، مغز پسته، مغز بادام، توت خشک، کشمش، نخودچی و نقل.

5) سلیقه شخصی: همه ما برای خرید آجیل نوروزی یک گزینه دیگر را هم پیش روی خود داریم و آن هم سبک شخصی خودمان است؛ به این معنی که ما می توانیم از هر کدام از اقلام آجیل به میزان دلخواه و به سلیقه شخصی خودمان خرید کنیم و آنها را با هم ترکیب کنیم. در بین اقلام مختلف آجیل، معمولا مشتریان بیشترین استقبال را از پسته به عمل می آورند و بعد از آن به ترتیب انواع تخمه، بادام، بادام هندی و مغز فندق مورد توجه قرار می گیرد.

6) آجیل های وارداتی: این روزها در آجیل فروشی ها و فروشگاه های عرضه کننده خشکبار، آجیل های هندی، تایلندی و ژاپنی هم پیدا می شود که به خاطر تنوع رنگی و طعم تندشان مشتریانی هم برای خودشان دست و پا کرده اند. در این نوع آجیل ها انواع رشته، ذرت، نخود و باقلا هم پیدا می شود. البته بعید به نظر می رسد که کسی بخواهد میز پذیرایی عید خود را با آجیل های رنگی شرق آسیا تزیین کند.

توصیه هایی برای خرید آجیل سالم

آجیل از آن دسته مواد غذایی است که همه ما عادت کرده ایم که آن را به شکل باز یا، به اصطلاح، فله ای خریداری کنیم. شاید شما هم مثل خیلی های دیگر اصلا روحتان خبر نداشته باشد که می شود آجیل را به شکل بسته بندی شده و دارای پروانه بهداشتی تهیه کرد. البته خیلی ها هم این نکته را می دانند اما با این وجود ترجیح می دهند که خرید خود را به شکل فله ای انجام بدهند و برای این کارشان هم دلایل متعددی دارند از جمله این که: آجیل باز ارزان تر از انواع بسته بندی شده است، می شود آن را به حداقل میزان دلخواه خریداری کرد، می شود آن را قبل از خرید، چشید و امتحان کرد و دیگر هیچ هزینه اضافی هم بابت بسته بندی آن پرداخت نمی شود.

اما واقعیت چیز دیگری است. شرایط نگهداری، نحوه تهیه و فرآوری، میزان و نوع رنگ به کاررفته و بسیاری از عوامل دیگر وجود دارند که در سلامت آجیل نقش تعیین کننده ای ایفا می کنند. تهیه آجیل بسته بندی شده و دارای پروانه بهداشتی به این معنی است که خریدار می تواند از بابت این جوانب، آسوده خاطر باشد.

نکته بسیار مهم دیگر این است که آجیل و خشکبار قابلیت آلودگی به سموم قارچی نظیر آفلاتوکسین را دارند. واحدهای صنعتی با توجه به وجود پروانه های بهداشتی، ضوابط و دستورالعمل های وزارت بهداشت، ملزم به اندازه گیری آفلاتوکسین بر روی محصولاتشان هستند اما در محصولات سنتی آجیل و خشکبار که به صورت باز و فله ای عرضه می شود، این اندازه گیری ها صورت نمی گیرد و محصول تولیدی قابل ردیابی نیستند.

اما اگر به هر دلیلی ترجیح می دهد که خرید خود را به همان شکل سنتی انجام بدهید، تلاش کنید تا هنگام انتخاب و خرید آجیل نوروزی، نکات زیر را حتما رعایت کنید:

1) سعی کنید تا حد امکان آجیل عید خود را از فروشگاه های معتبر که اجناسی با کیفیت مرغوب و تازه عرضه می کنند، بخرید. از خرید گذری یا خرید از دستفروشان خودداری کنید.

2) هنگام خرید آجیل به تازگی آن توجه داشته باشید. آجیل تازه نباید هیچ گونه بوی نامطبوعی داشته باشد؛ نه بوی نا، نه بوی ماندگی، نه بوی تند و نه بوی ترشیدگی.

3) به ظاهر آجیل خوب دقت کنید. وجود حفره یا کپک زدگی از نشانه های کهنگی آجیل است. اگر در میان آجیل، بقایای حشرات مرده یا زنده را دیدید، بدانید که آجیل کهنه و فاسد است.

4) مقداری از آجیل را در مشت خود بریزید و کمی منتظر بمانید. سپس آجیل را خالی کنید و ببینید که آیا روی دست شما رنگ پس داده است یا نه. پس دادن رنگ، نشانه غیربهداشتی بودن آجیل است. طبق دستورالعمل های مقامات بهداشتی، به کار بردن هر نوع رنگ، حتی رنگ های مجاز خوراکی، در تولید آجیل ها ممنوع است. بد نیست بدانید که در تولید و تهیه آجیل های بسته بندی شده و دارای پروانه بهداشتی، از هیچ گونه رنگی استفاده نمی شود و در صورت لزوم هم از رنگ های طبیعی مانند زعفران و زردچوبه استفاده می کنند.

5) یک نکته دیگر د رمورد رنگ آجیل؛ از خرید پسته هایی که پوست بسیار زرد و براق یا مغز قرمز رنگ شده دارند، خودداری کنید. دور تخمه های پررنگ را هم خط بکشید. آنها را به زور رنگ های مصنوعی به این شکل درآورده اند.

6) از لب خندان ها هم پرهیز کنید. می دانید چطور پسته ها را به شکل لب خندان درمی آورند؟ آنها را در ظرف های آب گرم می ریزند تا باد کنند، بعد آنها را داخل ظرف آب سرد می ریزند تا پوست شان به اصطلاح بترکد. این اختلاف دمای ناگهانی، یا به اصطلاح شوک حرارتی، روی کیفیت پسته تاثیر منفی می گذارد و علاوه برآن موجب نم کشیدن پسته هم می شود. این پسته ها زودتر فاسد می شوند.

7) تخمه های لب خندان هم انتخاب خوبی برای خرید نیستند. مغز تخمه وقتی در مجاورت هوا قرار می گیرد، علاوه بر طعم، کیفیت خود را نیز از دست می دهد و زودتر از انواع دربسته فاسد می شود.

8) همان طور که قبلا هم اشاره شد، واقعا چه کسی است که از مضرات نمک اطلاع نداشته باشد؟ پس سعی کنید آجیلی را که انتخاب می کنید شور نباشد و کمتر بوداده شده باشد.

9) از خرید و مصرف آجیل های رنگ شده خودداری کنید.

10) رنگ هایی که برای رنگ کردن تخمه ، بادام و غیره استفاده می شود، عمدتاً غیرمجاز بوده و گاهی حساسیت های شدیدی را در مصرف کننده ایجاد می کند.

11) نگهداری طولانی آجیل، تغییرات شیمیایی را در پی داشته و باعث ایجاد بوی کهنگی با طعم نامطلوب می شود. بنابراین از مصرف آجیل کهنه جداً خودداری کنید.

12) در صورتی که بر روی آجیل مانند پسته، فندق و پسته شامی، سوراخ هایی مشاهده کردید، از مصرف این گونه تنقلات بایستی خودداری کنید؛ چرا که علامت آفت زدگی بوده و در داخل سوراخ ها لارو حشرات، به صورت کرم هایی به اندازه دانه برنج وجود دارد.

13) ممکن است در مراکز عرضه آجیل، محصولاتی را که کهنه یا آفت زده هستند، مجدداً بو داده و یا مخلوط کنند؛ در هنگام خریداری به این موضوع توجه کنید.

14) نگهداری آجیل و خشکبار در مکان های مرطوب، موجب کپک زدگی و قارچ زدگی آن ها می شود که هم موجب تغییر شکل ظاهری، بو و طعم نامطبوع می شود و هم در اثر ترشح بعضی از سموم ، عوارض مختلفی در مصرف کننده ایجاد می کند.

15) مغز گردو نیز نسبت به آفات انباری و کپک ها بسیار حساس است و در اثر نگهداری در شرایط نامناسب به سرعت به این گونه عوامل آلوده می شود. بنابراین از مصرف آنها باید جداً خودداری کنید. روغن فراوان موجود در مغز گردو، در اثر کهنگی، تغییر حالت داده و طعم نامطبوع و گاهی هم طعم صابون پیدا می کند و مصرف آن عوارض مختلفی را به بار می آورد.

16)از مصرف مغز گردوهای سیاه شده که عمدتاً به دلیل رشد کپک ها و قارچ ها بوده، و در اثر رشد این عوامل سموم خطرناکی مانند مایکوتوکسین ها در آن جا ایجاد می شود، بایستی جداً خودداری کنید.

17) برای تهیه نخودچی نیز ممکن است از نخودهای آفت زده استفاده شده باشد. لذا در هنگام خریداری دقت کنید، علامت آفت زدگی(سوراخ های مرئی) در آن ها دیده نشود.

18) آرد نخودچی را که دارای مجوز بسته بندی از وزارت بهداشت بوده، از مراکز مطمئن و به صورت بسته بندی شده ، تهیه و مصرف کنید.

19) چنانچه در هنگام مصرف تخمه ، پسته و بادام، دست ها و لب ها رنگین شدند، این امر علامت مصرف رنگ های شیمیایی در تهیه آن ها است که بایستی از مصرف این گونه تنقلات جداً خودداری کنید.

20) تخمه آفتاب گردان نیز ممکن است با رنگ مشکی شیمیایی رنگین شود؛ در هنگام خرید و مصرف به این موضوع نیز توجه کنید که از مصرف آن ها باید خودداری شود.

21) آفلاتوکسین یکی از سموم مترشحه از نوعی کپک است که در هنگام برداشت یا فرآوری یا حمل و نقل نامناسب ، در پسته یا فندق یا پسته شامی به وجود می آید که بایستی تولیدکنندگان و مصرف کنندگان به این موضوع توجه کنند.

22) قنادی ها و کارگاه های تولید کننده گز، سوهان، حلواشکری، باقلوا و بستنی بایستی برای تامین سلامت مصرف کنندگان نهایت دقت را انجام دهند که از مغز پسته های کهنه، آفت زده و کپک زده که باعث بالارفتن سموم مترشحه از کپک ها( افلاتوکسین) می شود، جداً خودداری کنند.

23) از مصرف محصولاتی مانند معجون که حاوی مغز پسته، بادام، گردو و از این قبیل هستند، به لحاظ نامطمئن بودن سلامت این مواد جداً خودداری کنید.

24) انواع آجیل بایستی در جای خشک و خنک نگهداری شوند.

25) از خریداری و مصرف انواع پسته ، مغز گردو و... که توسط دوره گردها عرضه می شوند، به دلیل اینکه عمدتاً از محصولات آلوده تهیه یا مخلوط شده اند، خودداری کنید.

خواص کلی

هر کدام از انواع آجیل ها دارای خواص بیشماری می باشند. دارای چربی های اشباع شده گیاهی بوده که کلسترول خون را پایین آورده و از بروز حملات قلبی جلوگیری میکنند.

بیشتر آنها دارای پروتئین می باشند. نوع پروتئینی که در آجیل ها یافت می شود ''آرجینی'' نام دارد. این ماده یکی از پیش نیازهای تولید اکسید نیتریک است که به سلامت رگ های خونی و کاهش فشار خون کمک می کند.

در آخر باید اضافه کرد که اغلب انواع آجیل ها منبع مناسبی از ویتامین و فیبر میباشند و باعث می شوند که عملکرد بدن شما روان و بدون مشکل باشد.

گردو را به آجیل خود اضافه کنید

این روزها در اکثر ظرف های آجیل نوروزی جای گردو بدجوری خالی است اما بد نیست بدانید که بهترین و مفیدترین نوع آجیل، همین گردو است. یک فنجان مغز گردو دارای ٧6٠ کیلوکالری انرژی، ٣٠ گرم پروتئین، ٧١ گرم چربی سالم و 5 میلی گرم قند و مقادیر قابل توجهی کلسیم، فسفر، آهن، پتاسیم، سدیم، ویتامین آ و چند نوع ویتامین ب است. مغز گردو منبعی غنی از چربی های سالم، غیراشباع و فاقد کلسترول است و سیستم عصبی، سیستم عضلانی و عضلات قلب را تقویت می کند. گردو حاوی مقدار زیادی انرژی است و می تواند منبع خوبی برای تامین انرژی سالمندان و کودکان باشد.

گردو از نظر میزان اسیدهای چرب امگا 3 در بین آجیل ها منحصر به فرد است. مصرف گردو نه تنها میزان کلسترول مضر را کاهش می دهد، بلکه باعث کاهش التهاب رگ های خونی می شود. اسیدهای چرب موجود در گردو بی نظمی های ضربان قلب را کم می کند، میزان تری گلیسرید خون و خطر تشکیل لخته را پایین می آورد، سرعت سخت شدن شریانها، خطر فشارخون بالا و خطر ابتلا به سرطان پوست و پروستات را کاهش می دهد و همچنین موجب کاهش اختلالات رفتاری در جوانان می شود. حالا خودتان قضاوت کنید؛ آیا واقعا جای گردو در ظرف آجیل شما خالی نیست؟

از همه این ها گذشته، گردو می تواند آجیل محبوب دیابتی ها به حساب بیاید. تحقیقات نشان داده است که یک رژیم غذایی روزانه نسبتا کم چرب که شامل 30 گرم گردو باشد، منحنی چربی خون بیماران دیابت نوع 2 را بهبود می بخشد. گردو می تواند مقاومت سلول ها را هم نسبت به انسولین کمتر کند و به این ترتیب راحت تر وارد سلول شود.

و اما یک نکته مهم که باید در مورد شرایط نگهداری گردو بدانید این است که وقتی گردو در معرض حرارت قرار می گیرد، چربی آن اکسید می شود و کیفیت و طعم آن تغییر می کند.

عوارض مصرف بیش از حد آجیل در کودکان

مصرف بی رویه آجیل در کنار مصرف شیرینی و شکلات، باعث بروز مشکلات گوارشی مثل درد های شکمی، تهوع و استفراغ در کودکان می شود. ضمن این که، مانع مصرف وعده های اصلی غذا می شود و به این ترتیب تداوم این وضعیت به مدت 2 هفته طی تعطیلات نوروزی، ممکن است به بروز مشکلات جدی در تغذیه کودکان منجر شود.

ریزه خواری کودکان در ایام تعطیلات نوروزی، پدیده شایعی است که می تواند باعث بروز انواع ناراحتی های گوارشی، مخصوصا سوءجذب غذایی شود. با مصرف مواد غذایی متنوع در بین وعده های اصلی غذایی، ممکن است حالت سوءجذب ایجاد بشود که اولین علامت آن احساس ترشی در حلق و گلو و بروز دل درد است.

علت این است که درون معده، در مرحله اول، غذاهای نشاسته ای مراحل هضم را طی می کنند و در آخر کار چربی ها وارد روده می شوند. اما وقتی مقدار زیادی مواد خوراکی و تنقلات به همراه هم خورده شود، عملا کار معده مختل می شود. برای رفع این مشکل باید غذاهای زودهضم در وعده های اصلی گنجانده شده تا مشکل مواد سنگین مصرف شده در طی روز، به نحوی جبران شود. در غیر این صورت، پس از گذشت چند روز، کودک شدیدا احساس سنگینی می کند و ممکن است حتی دچار تب شود.

تنظیم صحیح رژیم غذایی کودک در ایام تعطیل، یکی از مهم ترین وظایف والدین است. بعضی از کودکان با مصرف بی رویه تنفلات آسیب شدیدی به معده شان وارد می کنند که عوارض آن می تواند بسیار سخت و طاقت فرسا باشد.

نگهداری از آجیل

آجیل و خشکبار معمولا در ماه مرداد و شهریور به عمل می آید. آن را خام نگه می دارند و اگر هوا گرم باشد برای نگهداری آن حتما به سردخانه نیاز است. خشکبار خام را به تدریج بین عرضه کنندگان پخش می کنند و آنها نیز آن را با توجه به میزان فروش و استقبال مشتری کم کم بو می دهند و به فروش می رسانند. اگرچه آجیل خام را می شود تا یکی، دو سال در شرایط سردخانه ای نگه داری کرد، اما آجیل بوداده را بهتر است ظرف چند هفته مصرف کنید. گرما و رطوبت احتمال رشد قارچ را افزایش می دهد و می تواند باعث فاسد شدن آجیل شود. به همین دلیل است که شرایط نگه داری آجیل ها اهمیت زیادی پیدا می کند.

اگر آجیل نوروزی تان زیاد آمد و خواستید آن را برای استفاده های بعدی کنار بگذارید، سعی کنید آجیل را با پوست درون ظرف های دربسته قرار بدهید. البته در این حالت هم نمی توانید آجیل را بیشتر از 6 ماه داخل یخچال نگه داری کنید. اما در همین شکل می توانید آنها را برای 1 سال و در فریزر منزل نگه داری کنید. به خاطر داشته باشید که اگر آنها را از پوست شان جدا کنید، چیزی بیشتر از دو هفته تازه نمی مانند البته به شرطی که آنها را در یک محل خشک و خنک قرار داده باشید.

عوارض بیشتر شیرینی ها نسبت به آجیل

مصرف شیرینی ها نیز از قواعد کلی مورد ذکر در مورد آجیل پیروی می کند. با این تفاوت که زیاده روی در مصرف شیرینی جات عوارض بیشتری را در مقایسه با مصرف بی رویه آجیل به همراه خواهد داشت.

باید تاکید کرد که مصرف شکر در دنیا سه برابر میزان مورد نیاز آن است به عبارتی باید مصرف شکر را به یک سوم کنونی تقلیل داد که قطعا کاهش مصرف شیرینی از راهکارهای موثر در این راستا خواهد بود.

متخصصان معتقدند: شیرینی جات به لحاظ دارا بودن انرژی زیاد بویژه موادی نظیر خامه ها که حاوی انرژی متراکمی هستند در چاقی و افزایش وزن افراد نسبت به آجیل از اهمیت بیشتری برخوردارند.

مصرف بی رویه شیرینی در اطفال با توجه به کاهش اشتها و سیری کاذبی که به همراه دارد موجب کمبود سایر مواد مغذی مورد نیاز جهت رشد این گروه می شود؛ همچنین استفاده از برخی ترکیبات نظیر رنگ ها، کاکائو و سایر موارد در تهیه و تزئین شیرینی ها بر عوارض آن می افزاید.

مراقب دندانهای خود باشید

مشکلات دندانی از جمله مشکلاتی است که در نتیجه مصرف زیاده از حد شیرینی و شکلات در کودکان ایجاد می شود به ویژه چنانچه بعد از هر بار مصرف به بهداشت دندانها و مسواک زدن توجه نشود به همین دلیل توصیه می شود در این ایام به بهداشت دندانها توجه بیشتری شود و استفاده از مسواک به وعده های غذایی محدود نشود و بعد از مصرف آجیل و شیرینی هم مسواک زدن را فراموش نکنیم.

آب بنوشید

تغییر دیگری که در ایام تعطیلات سال نو به طور معمول در تغذیه افراد رخ می دهد کاهش چشمگیر مصرف آب است.

در حقیقت به علت دید و بازدید و گذراندن زمان طولانی در خارج از خانه مصرف آب در افراد کاهش می یابد و این امر می تواند مشکلاتی برای سلامتی انسان ایجاد کند که بارزترین آنها، بروز یبوست است. آب یکی از مهمترین و مفیدترین موادی است که از بروز یبوست پیشگیری می کند و با کاهش مصرف آن، این عارصه به خصوص در کسانی که مستعد ابتلا به آن هستند ناراحتی ایجاد می کند. همچنین مصرف آب برای تعدیل واکنش های داخلی بدن و حفظ شادابی و سلامتی پوست نیز ضروری است. پس توصیه می شود برای نوشیدن آب خود برنامه ریزی منظم داشته باشیم و این ماده حیات بخش را در ایام نوروز فراموش نکنیم.

البته برخی نیز هستند که بدون توجه به بهداشت و سلامت آجیل، این محصولات ناسالم را مصرف می کنند.

حال این پرسش مطرح می شود، اگر ظاهر آجیل نشان دهنده کیفیت آن نیست، پس چگونه می توان آجیلی سالم و بهداشتی تهیه کرد؟ آیا مصرف آجیل های بدطعم می تواند برای سلامت مصرف کننده مضر باشد؟ مهم ترین نکته در زمان خرید آجیل تست کردن طعم و مزه آن است.

آجیل های فله ای

آجیل و خشکبار از جمله تنقلاتی هستند که اگر در شرایط نامناسب محیط، چون گرما و رطوبت بالا به مدت طولانی قرار گیرند آلوده به نوعی قارچ می شوند. این قارچ قرار است با نفوذ به داخل مغزها، آن ها را آلوده کرده و با تولید نوعی سم به نامآفلاتوکسین عوارض سریع یا طولانی مدتی را در مصرف کننده ایجاد نمایند.

از عوارض سریع آن می توان به تضعیف سیستم ایمنی بدن، صدمات کبدی و در نهایت سرطان کبد و از اثرات طولانی مدت آن نیز می توان به بروز ناهنجاری های جنینی، جهش زایی، انحراف کروموزوم ها و غیره اشاره کرد.

معمولاً این سم در آجیل های فله ای که به صورت سنتی نگهداری و عرضه می شوند به مقدار زیاد یافت می شود؛ البته بد نیست بدانید این روزها عده ای از فروشندگان سودجو، برخی از اقلام صادراتی آجیل چون پسته را که به دلیل آلودگی به آفلاتوکسین از صادرات ایران حذف شده است به عنوان محصولات درجه یک مخلوط با مغزهای دیگر به صورت درهم عرضه می کنند که متأسفانه تشخیص آن بسیار مشکل است بنابراین با توجه به این که برخی مراکز عرضه آجیل، محصولات کهنه و آفت زده خود را نیز به صورت مخلوط عرضه می کنند توصیه می شود که از خرید آجیل های مخلوط فله ای اجتناب کنید. این آجیل ها اغلب طعم ناخوشایندی دارند و مصرف آن ها حتی به مقدار اندک، می تواند مصرف کننده را به عوارض ناشی از سم آفلاتوکسین دچار کند.

آجیل های براق

موضوع دیگری که این روزها باید به آن توجه داشت، مواد براق واکس مانندی است که برخی قنادی ها یا آجیل فروشی ها برای افزایش زمان ماندگاری و جذاب شدن به آجیل می افزایند. به گفته کارشناسان علم تغذیه، مصرف طولانی مدت این مواد افزودنی می تواند به بخش های مختلف بدن به ویژه کبد آسیب رسانند. حال اگر زیبایی آجیل های براق شما را وسوسه کرده اند حداقل آن هایی را که در بسته بندی های بهداشتی و دارای تاریخ مصرف و مجوز بهداشت هستند انتخاب کنید.

آجیل های رنگی

نکته دیگر رنگ هایی است که برای تخمه، بادام، پسته و ... استفاده می شوند. این رنگ ها عمدتاً غیرمجاز و با پایه فلزات سنگین بوده و گاهی حساسیت های شدیدی را برای مصرف کننده ایجاد می کنند.

این رنگ ها بسته به نوع رنگ احتمال بروز سرطان و بیماری های کبدی و کلیوی را خصوصاً در افراد آسیب پذیری چون کودکان، خانم های باردار و سالمندان افزایش می دهد. بنابراین چنانچه هنگام مصرف تخمه، پسته و بادام دست ها و لب ها رنگین شدند، این امر علامت مصرف رنگ های شیمیایی در تهیه آن هاست که باید از مصرف این گونه تنقلات خودداری کنید.

توصیه ها

1- آجیل شور برای افراد با فشار خون بالا و بیماران قلبی عروقی و آجیل شیرین برای بیماران دیابتی و افراد دارای اضافه وزن بسیار مضرند؛ بنابراین بهتر است به مقدار مناسب از آجیل های خام بی نمک استفاده کنید.

2- آجیل های بو داده فسادپذیرند و بو دادن آجیل، طعم کهنگی آن را پنهان می کند؛ بنابراین مغزها را به صورت خام خریداری کنید و هر بار به مقدار مصرف بو دهید.

3- از خرید مغزهای پوست کنده اجتناب کنید؛ چرا که این مغزها با توجه به راحتی مصرفشان زیاد میل می شوند و این امر می تواند سبب افزایش دریافت انرژی و اضافه وزن شود.

4- نگهداری طولانی مدت آجیل تغییرات شیمیایی و اکسیداسیون خفیف چربی ها را در پی داشته و موجب بوی کهنگی و طعم نامطلوب آجیل می شود؛ بنابراین آجیل را در اندازه ای بخرید که در 2 هفته عید مصرف شود.

5- در صورتی که روی مغزهای آجیل سوراخ هایی مشاهده کردید از مصرف آن ها بپرهیزید؛ چرا که در داخل سوراخ ها لارو حشرات به صورت کرم هایی به اندازه دانه برنج وجود دارد.

6- از مصرف مغز گردوی سیاه شده در داخل آجیلتان اجتناب کنید. سیاه شدن گردو عمدتاً به دلیل رشد کپک ها و قارچ هایی است که می توانند با ترشح سموم خطرناک توکسین برای سلامت مخاطره آمیز شوند.

آجیل شب یلدا و چهارشنبه سوری مفیدتر از آجیل عید نوروز است

آجیل شب یلدا و شب چهارشنبه سوری برخلاف آجیل عید نوروز، خام است و نمک ندارد. این آجیل به آجیل شیرین معروف است و از آنجایی که بو داده نیست از نظر متخصصان تغذیه مفیدتر است.

آجیل شب یلدا شامل انواع مغزها همچون پسته، گردو، بادام و فندق و همچنین میوه های خشک مثل توت، انجیر، خرمای خشک، برگه هلو و شیرینی باسلوق است.

این آجیل حاوی مغزهای بونداده و شیرین است. این در حالی است که آجیل عید نوروز حاوی مغزهای بوداده همچون پسته، بادام، فندق و به ویژه تخمه شور است.

در این میان مغز پسته به افرادی که گیاه خوار هستند، توصیه می شود. زیرا در آن مقادیر بالایی از آهن و کلسیم وجود دارد به طوری که در هر 100 گرم از آن 110 میلی گرم کلسیم و مقدار زیادی آهن وجود دارد.

مغز پسته برای افرادی که دچار کم خونی هستند، خانم های باردار و بیماران قلبی بسیار مفید است.

علاوه بر این بادام از دیگر مغزهای موجود در آجیل شب یلدا است که از نظر تغذیه ای ارزش غذایی بسیاری دارد به طوری که هر 100 گرم از آن 21 گرم پروتئین دارد و بهتر از بادام زمینی است زیرا مغز بادام حاوی پروتئین است.

در هر مغز بادام در حدود 240 میلی گرم کلسیم وجود دارد که از این رو افرادی که در معرض پوکی استخوان هستند و قادر به مصرف شیر نیستند، می توانند از این مغز استفاده کنند.

گردو یکی دیگر از مغزهایی است که در آجیل ها از آن استفاده می شود. در هر 100 گرم گردو، حدود 68 گرم چربی وجود دارد که قسمتی از این چربی شامل اسیدهای چرب غیراشباع است. از آنجا که گردو حاوی مقادیر بالای اسیدهای چرب امگا 3 (به خصوص اسید آلفالینولئیک) و فیتواسترول هاست، برای قلب مفید است.

علاوه بر این مغز فندق نسبت سایر مغزها دارای چربی بیشتری است. در کنار چربی، پروتئین بالایی نیز در این مغز موجود است به طوری که هر 100 گرم از فندق حاوی 14 گرم پروتئین است.

متخصصان تغذیه مصرف مخلوط این مغزها را در حجم کم اما با یکدیگر توصیه می کنند و بهتر است که این مواد غـذایی در میان وعده صبح و یا بعد از ظهر استفاده شود و از مصرف آن ها در ساعت های نزدیک به خواب فرد به دلیل دیرهضم بودن آن ها اجتناب کرد.

نخودچی و کشمش، نیز یک ترکیب پر پروتئین است. کشمش تمامی خواص انگور را دارد با این تفاوت که در طول فرآیند خشک شدن، درصد پتاسیم و قند آن افزایش یافته است از این رو استفاده از کشمش به افرادی که مبتلا به دیابت هستند، توصیه نمی شود.

خشکباری مانند توت و انجیر را به آجیلتان اضافه کنید زیرا توت برای افرادی که در حال کاهش وزن هستند، مناسب است و قند موجود در آن چاق کننده نیست. همچنین برای جذب آن، بدن نیاز به ترشح انسولین ندارد به این دلیل استفاده از توت به افراد مبتلا به دیابت نیز توصیه می شود.

انجیر برای زنان در معرض کم خونی بسیار توصیه می شود زیرا هر 100 گرم انجیر خشک دارای 250 میلی گرم کلسیم و 4 میلی گرم آهن است و به این دلیل استفاده از آن برای رفع کمبود آهن و جلوگیری از پوکی استخوان توصیه می شود.

دکتر محمد صفریان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان اینکه مصرف آجیل‌ها به خصوص انواع مغزها در ایام عید به مردم توصیه می‌شود، ادامه داد: این مغزها باید سالم و بدون بو باشند زیرا در صورت نداشتن استانداردهای سلامت، افراد را مسموم می‌کنند و به مرور باعث ایجاد سرطان کبد خواهند شد.

وی در خصوص تغذیه افراد در حال رژیم در ایام نوروز گفت: این افراد باید از مصرف شیرینی‌جات دوری کنند و بیشتر به مصرف انواع مغزها و آجیل روی بیاورند زیرا این کار باعث کاهش حجم غذای مصرفی در طول روز می‌شود.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: افرادی که تصمیم به مسافرت در این ایام دارند، باید از مصرف غذاهای ترکیبی که از مواد مختلفی تهیه می‌شوند مانند کباب کوبیده پرهیز و از غذاهای سالم در رستوران‌های معتبر استفاده کنند.

وی در پایان با تاکید بر آمار بالای مسمومیت‌های ناشی از مصرف سبزی‌ها و قارچ‌های سمی، گفت: همچنین افرادی که قصد مسافرت‌های کوتاه مدت اطراف شهر را دارند، باید از مصرف سبزی‌ها و قارچ‌های روییده در دشت‌ها پرهیز کنند.