اطلاعات عمومی

 تلسکوپهای نوری بازتابی و انکساری پیشرفته با قطرهای متنوع چند ده سانتیمتر تا چندین متر آینه یا لنز در نقاط مختلف دنیا به رصد نور مرئی تابیده از اجرام آسمانی دور پرداخته اند و اطلاعات با ارزشی را در اختیار جامعه نجومی گذاشته اند.

 تلسکوپ دستگاهی است که نور تابیده از یک جسم دور را جمع آوری و آن را بر روی نقطه ای متمرکز کرده و از آن تصویری بزرگنمایی شده را تولید می کند. هرچند استفاده از اصطلاح “تلسکوپ” به تنهایی یادآور تلسکوپ نوری است که در بسامدهای نور مرئی کار می کند اما تلسکوپهای دیگری نیز وجود دارند که نسبت به سایر بسامدهای طیف الکترومغناطیس حساس هستند.

اولین تلسکوپ مدرن را که در واقع یک دوربین نجومی ابتدایی بود، گالیله ساخت و اولین رصد خود را در ۳۰ نوامبر ۱۶۰۹ انجام داد اما در سال ۱۲۶۱ میلادی (حدود چهار قرن پیش از گالیله) رصدخانه مراغه به سفارش دانشمند بزرگ ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی ساخته شد.

هرچند در این رصدخانه عظیم دستگاهی مشابه تلسکوپهای مدرن از نوع دستگاه گالیله وجود نداشت اما این رصدخانه مجهز به انواع مختلف دستگاههای سنتی ستاره شناسی از جمله ذات ‌الربع دیواری به شعاع ۴۳۰ سانتیمتر، کره‌ های ذات ‌الحلق، حلقه انقلابی، حلقه اعتدالی و حلقه سموت بود.

ویژگیهای تلسکوپهای نوری
یک تلسکوپ نوری (اپتیکال) نور را از بخش مرئی طیف الکترومغناطیس جمع آوری و متمرکز می کند. تلسکوپهای نوری می توانند از اجرامی که رصد می کنند عکسبرداری کرده و آنها را برای بررسی به یک رایانه ارسال کنند.

این تلسکوپها معمولاً از شیشه (لنز و/ یا آینه) برای جمع آوری نور و سایر پرتوهای الکترومغناطیسی که همراه نور به زمین می رسند استفاده می کنند.

ابزارهای نوری برای اهداف نجومی و همچنین دستگاههای غیر نجومی شامل “زاویه سنجهای مهندسی”، دوربینهای یک چشمی، دوربینهای دوچشمی، دوربنیهای لنزی و تلسکوپهای کوچک استفاده می شوند.

انواع تلسکوپ نوری

تلسکوپ انکساری: این نوع تلسکوپ با تعدادی لنز از پدیده انکسار نور برای کانونی کردن تصویر استفاده می کند.

تلسکوپ بازتابی: این تلسکوپ با همراهی چندین آینه از پدیده بازتابش نور برای کانونی کردن تصویر استفاده می کند.

تلسکوپ ترکیبی: تلسکوپهایی هستند که از آینه (آینه اولیه) به عنوان یک عنصر اصلی استفاده می کنند و همچنین مجهز به لنز هستند.

معروفترین تلسکوپهای دنیا

رصدخانه ماونت ویلسون (MWO): این رصدخانه نجومی در حومه لس آنجلس در کالیفرنیا بر روی کوه ویلسون در ارتفاع هزار و ۷۴۲ متری از سطح دریا واقع شده است.

رصدخانه خورشیدی ماونت ویلسون با بودجه بنیاد کرنگی در سال ۱۹۰۴ بر روی زمینهای متعلق به هتل ماونت ویلسون ساخته شد.

دستگاههای این رصدخانه عبارتند از: تلسکوپ هیل، تلسکوپ هوکر، تداخل سنج فضایی مادون قرمز و برجهای خورشیدی.

تلسکوپ هیل- یک تلسکوپ بازتابی به قطر ۱٫۵ متر است. آینه اصلی ۸۶۰ کیلوگرمی این تلسکوپ بین سالهای ۱۹۰۵ تا ۱۹۰۷ در فرانسه ساخته شد. این تلسکوپ از دسامبر ۱۹۰۸ وارد خدمت شد و در آن زمان به عنوان بزرگترین تلسکوپ دنیا شناخته می شد.

تلسکوپ هیل در رصدخانه ماونت ویلسون آمریکا

تلسکوپ هوکر- یک تلسکوپ بازتابی به قطر ۲٫۵ متر است که از نوامبر ۱۹۱۷ وارد عمل شده است. این تلسکوپ تا سال ۱۹۴۸ که تلسکوپ ۵ متری رصدخانه مونته پالومار ساخته شد بزرگترین تلسکوپ دنیا بود.

“ادوین هابل” از تلسکوپ هوکر برای کشف اینکه سحابیها کهکشانهای بیرون از کهکشان ما هستند استفاده کرد. همچنین وی توانست با استفاده از این تلسکوپ پدیده انتقال به سرخ را کشف کند و به این ترتیب با تدوین “قانون هابل” نشان داد که جهان گسترده شده است.

تداخل سنج فضایی مادون قرمز- دستگاهی پیچیده متشکل از سه رادیوتلسکوپ تداخل سنجی ۱٫۶۵ متری است که در طیف متوسط مادون قرمز عمل می کند.

برجهای خورشیدی- این رصدخانه همچنین میزبان دو برج خورشیدی برای مطالعه درباره خورشید است. یکی از این برجها به ارتفاع ۱۸ متر است که از ۱۹۰۸ فعالیت می کند و برج دوم ۴۶ متر ارتفاع دارد که از سال ۱۹۱۲ مورد استفاده قرار گرفته است.

رصدخانه نیس: رصدخانه نیس بر روی کوه “گرو” در ارتفاع ۳۲۵ متری در فرانسه واقع شده است. این رصدخانه در ۱۸۷۹ آغاز به کار کرد. تلسکوپ انکساری با آینه ۷۷ سانتیمتر بین سالهای ۱۸۸۶ تا ۱۸۸۷ ساخته شد.

تلسکوپهای فوق پیشرفته و فضایی

رصدخانه جنوبی اروپا (اسو): تلسکوپ VLT(تلسکوپ بسیار بزرگ) در رصدخانه جنوبی اروپا بر روی کوهی در ارتفاع ۲ هزار و ۶۳۵ متری واقع در بیابان آتاکاما در شیلی واقع شده است. این تلسکوپ بازتابی مجهز به ۴ آینه اصلی به قطر ۸٫۴ متر و ۴ آینه متحرک به قطر ۱٫۸ متر است.

فاز اول این تلسکوپ عظیم در سال ۱۹۹۸ راه اندازی شد. VLTدر طول موج ۳۰۰ نانومتر نوری و نزدیک به مادون قرمز رصد می کند.

تلسکوپ فضایی هابل: این تلسکوپ در لایه های خارجی اتمسفر زمین در ارتفاع ۵۶۰ کیلومتری واقع شده است. هابل هر ۹۲ دقیقه یکبار یک دور در اطراف زمین می چرخد. این تلسکوپ آژانسهای فضایی اروپا و آمریکا در ۲۴ آوریل ۱۹۹۰ همراه با شاتل فضایی دیسکاوری به مدار برده شد.

هابل در حدود ۱۱ تن وزن و ۱۳٫۲ متر طول دارد. حداکثر قطر آن ۲٫۴ متر است و در طیفهای نوری، ماوراء بنفش و نزدیک به مادون قرمز رصد می کند.

تلسکوپ فضایی هابل

تلسکوپ فضایی چاندرا: تلسکوپ مدارگرد ناسا برای رصد آسمان در طیف پرتوهای ایکس است. قطر این تلسکوپ فضایی که در ۲۳ جولایی ۱۹۹۹ پرتاب شد ۱٫۲ متر است.

تلسکوپ فضایی اسپیتزر: این تلسکوپ یک رصدخانه فضایی در طیف مادون قرمز است. اسپیتزر در ۲۴ آگوست ۲۰۰۳ پرتاب شد. آینه اولیه این تلسکوپ ۸۵ سانتیمتر قطر دارد که در دمای ۵٫۵ کلوین سرد شده است. مهمترین دستگاههای این تلسکوپ IRAC، IRSو MIPSنام دارند که به جمع آوری پرتوهای مادون قرمز می پردازند.

برچسبها: آشنایی با تلسکوپها, اولین تلسکوپ, تعریف تلسکوپ, تلسکوپ, تلسکوپ فضایی هابل, تلسکوپ فضایی چاندرا, تلسکوپ نوری, تلسکوپ هابل, تلسکوپ هوکر, تلسکوپ هیل, تلسکوپ چیست, دستگاههای نجومی, گالیله