اطلاعات عمومی

ک شب وقتی آقای "ارکین خجایف" سفیر ازبکستان در تهران از من و همسرم برای شام دعوت کرد فهمیدم که وی اهل سمرقند و یک شیعه فارس زبان است و علاقه خاصی به توسعه روابط دو کشور دارد. در سفارت ازبکستان در تهران برای اولین بار با سفره ازبکی و آداب سنتی غذا خوردن در ازبکستان آشنا شدیم.

معمولا سفره های ازبکی پر از خوراکها، میوه ها و تنقلات متفاوت است. در واقع آنها برای احترام به مهمان هرچه در منزل داشته باشند را سر سفره می آورند. آقای خجایف گفت در میان خوراک های ملی ازبکی، نان و گوشت نقش اصلی را دارند. از غذاهای خمیری هم وی به لقمان، منته، سمبوسه، خاتم و چوچواره اشاره کرد. غذاهای شهرنشینان غرب ازبکستان به سبک ایرانی بوده و در این مناطق خوردن کباب گوشت گاو و گوسفند عمومیت دارد. در مناطق مجاور قزاقستان هم خوردن گوشت اسب متداول است. آنها معمولا قبل از خوردن یا نوشیدن هرچیز "بسم الله" می گویند.

تنوع غذائی در ازبکستان به دلیل وجود تنوع فرهنگ ها می باشد. یک شب که شام را مهمان آقای استاندار خوارزم بودیم، سفره پر بود از غذاها و تنقلات مختلف، جالب اینکه یک کله گوسفند هم در وسط سفره بود.

استاندار که تعجب ما را دید گفت رسم خوارزمی ها این است که برای مهمانانی که عزیز هستند یک کله گوسفند که آب پز شده است می آورند و از مهمان می خواهند که وی با کارد بزرگی آن را تکه کرده و بین مدعوین تقسیم کند. وی از من خواست که همین کار را انجام بدهم. رسم جالبی بود و من در شهرهای دیگر این رسم را ندیده بودم.

گردشگرانی که به ازبکستان سفر می کنند خیلی زود درمی یابند که ازبکها احترام زیادی به نان می گذارند و در واقع نان را به عنوان یک نعمت بزرگ الهی می دانند. برای ازبکها نان تقدس ویژه ای دارد و حتما باید در سفره نهاده شود.

سوگند به نان بالاترین سوگندها در میان ازبکهاست و اگر یک ازبک به نان قسم بخورد معمولا به صداقت او شک نمی کنند. ازبکها هیچگاه نان را با چاقو تکه تکه نکرده و از دست برای این کار استفاده می کنند. آنها هرگز خمیرهای اطراف نان را دور نمی ریزند و حتما ریزه های نان را از روی زمین با احترام جمع می کنند.

نانوایان معمولا قبل از زدن اولین خمیر به تنور، آن را روی دست گرفته و دعا کرده و آمین می گویند. آنها معتقدند این دعا، نان را پر برکت می کند. آنها علیرغم سلطه 70 ساله روسیه، سنت قدیمی احترام به نان را حفظ کرده اند.

برای آنها وجود نان در سفره واجب است، سوغات مسافران و هدیه به بیماران نان است و برای خانواده نوزادانی که تازه متولد شده اند نان می برند. شهرهای مختلف ازبکستان نان های مخصوص به خود را دارد. نان معروف تاشکند "لیپوشکی" نام دارد و اندازه یک بشقاب غذاخوری است. نان سمرقندی هم که کمی کلفت تر از نان تاشکند است، خواهان زیادی دارد.

ازبکها برای سفره هم احترام ویژه ای قائلند. همیشه سفره های خود را پر از میوه، خشکبار و مواد غذائی می نمایند و معتقدند پر بودن سفره احترام به مهمان است. آنها هرگز از روی سفره راه نمی روند و چند بار به خود من گفته اند که ایرانیها دو عادت بد دارند، یکی اینکه کناره های نان را دور می ریزند و دیگر اینکه هنگام پذیرائی بر روی سفره راه می روند.